De Klimaateffectatlas voor een toekomstbestendige leefomgeving
Veel overheden en organisaties staan vandaag de dag voor de uitdaging om aan de slag gaan met het klimaatvraagstuk. Bij verschillende provincies en kennisinstellingen ontstond een aantal jaar geleden de behoefte om landelijke klimaatinformatie samen te brengen op een laagdrempelige manier. Uit deze behoefte is in 2007 de Klimaateffectatlas ontstaan. De Klimaateffectatlas geeft een eerste indruk van de toekomstige dreigingen van overstromingen, wateroverlast, droogte en hitte als gevolg van klimaatverandering. Er zijn verschillende kennisinstellingen en adviesbureaus betrokken bij de ontwikkeling van de Klimaateffectatlas. Stichting Climate Adaptation Services (CAS) coördineert en beheert de Klimaateffectatlas sinds 2012. De klimaatinformatie is via de site van de Klimaateffectatlas al laagdrempelig beschikbaar, maar er ontstond ook een wens om deze data eenvoudiger te combineren met andere data in geografische informatiesystemen.
Vanuit deze wens begon er vorig jaar een mooie samenwerking tussen Arjen Koekoek van Climate Adaptation Services (CAS) en Esri Nederland. CAS levert de data en wij zetten dit om in een vorm waarin de kaartlagen snel binnen ArcGIS gevisualiseerd worden. Sinds maart 2018 bieden we de kaartenlagen uit de Klimaateffectatlas aan als content. Over Morgen maakt hier veelvuldig gebruik van. Over Morgen is een adviesbureau en werkt aan een toekomstbestendige leefomgeving. Zij maakten al gebruik van de kaartlagen uit de Klimaateffectatlas en deden af een toe een data aanvraag om deze te kunnen gebruiken. De wens om de lagen te combineren met andere geografische data werd steeds groter en op dat moment kwamen de kaartlagen beschikbaar als ArcGIS Content.
Vandaag is de Klimaateffectatlas geüpdatet met een groot aantal nieuwe lagen, met name voor de thema's "Overstroming" en "Droogte". Een goed moment om wat meer te vertellen over wat je met de Klimaateffectatlas kan. In ons magazine is meer te lezen over de Klimaateffectatlas en hoe de kaartlagen binnen ArcGIS te gebruiken zijn. In dit interview vertelt Robin Ammerlaan van Over Morgen hoe zij de kaartlagen uit de Klimaateffectatlas toepassen.
Robin zou jij iets kunnen vertellen over de projecten waarbij jullie content uit de Klimaateffectatlas gebruiken en waarvoor gebruiken jullie deze content precies?
"Om gebieden toekomstbestendig te maken is inzicht in de klimaatadaptatieopgave essentieel. Of we nu gevraagd worden voor advies bij binnenstedelijke transformaties, een aanpak voor toekomstbestendige woonwijken, regionale gebiedsprogramma’s of de herbestemming van vastgoed: het gebied staat bij ons altijd centraal. We gebruiken data om op voorhand inzicht te krijgen in een gebied en de opgaven die er spelen.
Zo hebben we in Maassluis met de gemeente en verschillende belanghebbenden het programmaplan ‘Next Generation Woonwijken Maassluis’ opgezet. Het programmaplan vormt de leidraad om alle wijken van Maassluis op weg naar 2040 duurzaam, aantrekkelijk en toekomstbestendig te maken. Klimaatadaptatie vormt een belangrijke pijler in het plan. We hebben veel gebruikgemaakt van data om de huidige situatie in beeld te brengen en om samen met bewoners en belanghebbenden problematische plekken op te speuren. Een aantal wijken van Maassluis liggen een stuk lager dan de rest. Verwachte wateroverlast op de kaart werd herkend en er werd snel toelichting gegeven bij welke straten dit ook écht als hinderlijk was. Een recente hevige regenbui stond nog vers in het geheugen dus iedereen wist precies waar het over ging. Ook constateerden we dat een parkeerplaats waar voorheen bomen stonden ´zomers toch wel heel heet werd. Door belanghebbenden vanuit verschillende achtergronden te betrekken ontstaat niet alleen een gevoel van urgentie bij klimaatadaptatie, maar komen ook nieuwe manieren aan het licht om hiermee om te gaan. Het programmaplan zelf hebben we opgeleverd in de vorm van een Story Map. Zo krijgen deelnemers bij het lezen van het plan ook toegang tot interactieve kaarten waarin de data te zien en bevragen is.
.png)
Voor de gemeente Soest hebben we een verkenning uitgevoerd naar een diversiteit aan opgaven die speelt in de wijk t’ Hart. In de geest van de Omgevingswet gingen we met woningcorporatie Portaal, waterschap Vallei en Veluwe en de gemeente Soest om tafel en werkten aan een routekaart voor de wijk. Een van de opgaven was wateroverlast. De verwachte wateroverlast op straat was bij de gemeente al goed in beeld, en daarvoor was al een plan. Toch boden de wateroverlastkaarten uit de Klimaateffectenatlas hier en daar nog waardevolle aanvulling. Zo werd ook geregeld overlast ervaren op de verharde achterpaden tussen de huizen. In de gemeentekaarten kwamen deze plaatsen niet aan het licht, maar in de Klimaateffectenatlas kwamen ze wel naar boven."
Wat is het voordeel dat de kaartlagen nu in ArcGIS Online staan?
"We kunnen de kaartlagen nu bijzonder snel en efficiënt gebruiken. Bijvoorbeeld het toevoegen van de kaartlagen binnen webapps en StoryMaps is nu heel makkelijk. Alle styling en pop-ups zijn goed geconfigureerd en we zien dat het content team de inhoud actueel houdt en steeds verbeteringen doorvoert. Ook het gebruik bij analyses in ArcGIS Pro is een stuk makkelijker doordat de kaartlagen nu in de portal te vinden zijn."
Welke thema’s een kaartlagen zijn vooral belangrijk voor jullie?
"Voor analysen en gebiedsverkenningen zijn ze dat eigenlijk allemaal. Doordat alle vier de thema´s (hitte, droogte, wateroverlast en overstroming) goed gevuld zijn met verschillende kaarten krijg je grip op de situatie. In combinatie met inhoudelijke kennis en aanvullende kaarten kun je het landschap lezen en zie je onderliggende verbanden. Dit maakt het ook makkelijker om een helder verhaal te vertellen.
Binnen participatietrajecten merken we wel dat de kaartlagen Waterdiepte bij kortdurende hevige neerslag en Stedelijk hitte eiland effect het meest tot de verbeelding spreken. Bewoners kunnen deze informatie aan eigen ervaring toetsen. We zien dat de knelpunten vaak herkenbaar zijn voor bewoners."
Wij vinden het mooi om te zien hoe Over Morgen de kaartlagen uit de Klimaateffectatlas gebruikt in hun projecten. Hopelijk inspireert het u ook om meer gebruik te maken van deze kaartlagen voor uw proces. Alle kaartlagen zijn terug te vinden in de Klimaateffectatlas-groep.